Мойылды (Павлодар облысы)
Павлодар облысы халыаралы демалыс орындары атана алатын айматармен ерекшеленеді. Кезінде толып жатан теізден алан Мойылдыдаы тзды клді шипалы сазы мен суы (рапа) крделі сыраттарды емдей алады.
Географиялы орналасуы[деу]
МОЙЫЛДЫ, Павлодар аласынан Солтстік-Шыыса арай 15 шаырым жерде орналасан шипалы сазбен емдейтін шипажай-курорт. Павлодар аласыны шекарасына енеді. Мойылды тзды кліні (Черемухово) жиегіндегі лынды даласында орналасан.
Кезінде Павлодар облысы шипажайлар мен демалыс орындарымен йгілі болатын. Павлодар облысыны кейбір клдеріне жергілікті трындар да, ала онатары да ажылы жасаандай келетін. Соларды ішінде аса танымал Ямышево, Маралды, Мойылды клдері болып табылады. Мойылды кліндегі шипалы сазды рылымы соына дейін зерттелмеген. Шипалы саз асиеті мол.
Жергілікті жртты кейбір ншейін болжамдары азіргі заман жадайындаы зерттеу жмыстарыны орынтындыларымен жне есептеулермен толытырылды. Мойылды кліні, оны бірегей шипалы сазыны емдік асиеттері жайла Павлодар іріні трындары ерте заманнан-а білген. Крі адамдар уаыт келе сыраттанан буындарын емдейді, йел адамдар бедеуліктен айырылуды іздейді, еркек адамдар еркектік кшін жинаса, балаларды асынан жтелден, дене бойына аптаан бртпеден жне таы баса сыраттан айыру шін келген. Бгінде денсаулы пен за мірді кзі зіні зектілігін жоалтан жо.
Шипажай ретінде з ызметін 1922 жылдан бастап атарып келеді. рекет жне тіреу органдарыны, жйке, гинекологиялы ауруларына шалдыан сыраттара 560 (ысы кезеде 360) орын бар. Жазда жасспірімдерге 60 орын арастырылан. Шипажайда шипалы сазбен емдеу жргізіледі (20 сазды татай тсектер жне 20 блаулар), бювет (минерал кздерінде орнатылан рылы). Шипажай ХХ асырды 30-40-жылдары салынан саябата орналасан. Мойылды санаторий.
1975 жыла дейін маусымдарда ана ызмет крсететін. Ал азір жыл бойы ызмет етеді. Мойылды Павлодар – Успен ауданы Павлодарлы автоклік баытындаы тас жолымен байланысан.
Табии – емдік факторлар[деу]
Негізгі табии-емдік факторлар – тнбалы балшы жне клді сульфатты-хлориттік натрий-магнийлік шипалы суы (оны ауданы 0,5 шаршы шаырымды райды). Шипалы суды минералдануы 250 г/л. Балшы оры 150, 0 т. Шипалы су- рапаны ызыл сумен араластырып, блаулара олданады. Мойылды аймаына 700 метрден брылау рекетімен ішу жне емделу шін сулфатті-хлоридтік 2,6 г/л минералданан натрийлік су жеткізіледі. Мойылды кліні емдік сазы жыл сайын кптеген адамдарды келіп демалуына себеп. Аталан Мойылды кліні тбінде суды стінгі абатынан араанда су температурасы 10-15 градус жоары. Оны балшыы буын аурулары мен сарп ауруларын емдейді. Оны стіне клді тбінде косметикалы сазды кені бар. Ол жылы юолып келеді, сондытан осымша жылытуды ажет етпейді. Соны арасында жаару жне косметикалы нтиже береді. Жанында орналасан кішкентай су оймасыны тбінен ара балшы жинауа болады. Оны кмегімен буын ауруларын емдеуге болады. Ал тзды суды ысымы адам денесін су бетінде стайды.
Уаыт жне тжірибе кмегімен тексерілген балшы жне рапа секілді табии ралдар кптеген ауруларды емдейді. Мысалы: шорбуын, полиартрит, остеохондроз, жне баса да сйек, блшы еттер, сіір; радикулит радикулит, неврит; ісікке кеп соатын йел жне еркектерге тн аурулар, бедеу; асазан аурулары, псориаз, склеродермия секілді тері аурулары, дем органдарыны аурулары, ант диабетіні асынуы.
Жергілікті минералды су ас орыту, денедегі ас орыту, эндокрин жйесі, крделі металл улану секілді ішке абылдауда жне блауда бальнеологиялы емделу секілді сырттай абылдауда олданылады. Минералды суды рекетіне асынан жрек аурулары, стенокардия, І-ІІ кезедегі гипертониялы аурулар, флебитті алды былыстары, жне де жрек кк тамырлары секілді аурулар жасы емделеді. Сонымен атар, невриттер, радикулиттер, спондилездер, остеохондроз, жне баса да жйке аурулары, тері, гинекологиялы жне урологиялы аурулар.[1].
Павлодар. Павлодарская область. Энциклопедия, Павлодар., 2003; Казахстан, А-А., 1969 (Павлодарское Прииртышье)
